بطور كلي علاوه بر وضعيت توپوگرافي، مقدار شيب، نوع و تراکم پوشش گياهی نقش مؤثري در حفظ و نگهداري خاك هاي سطح الارض و حاصلخيز دارد. در اين خصوص اندام هاي هوايي گياه از نظر ساختار گیاه‌شناسی؛ علفي، درختی یا درختچه‌ای بودن، نقش متفاوتی در ميزان فرسايش خاك، بویژه جلوگيري از خسارت ناشي از سيلاب دارد. بطوريكه به ترتیب پوشش گیاهی علفی، درختچه‌ای و جنگلی بیشتر مانع را برای فرسایش خاک ایجاد می‌کنند. همچنین عمق ريشه دواني گياه عامل مهم دیگری برای استقرار و نگهداري خاك است، البته موضوع رانش زمین را باید از فرسایش خاک‌های سطحی متمایز دانست زیرا پدیده رانش زمین به عوامل دیگری از جمله؛ زلزله، فعالیت آتشفشانی، تغییرات آب‌های زیرزمینی، به هم خوردن یا تغییر شیب زمین بستگی دارد. با این حال مهمترین عامل دخیل در رانش زمین را می‌توان باران‌های سیل‌آسا دانست. بنابراین انتظار نمی رود که صرفاً نوع پوشش گياهي جنگل، درختچه یا علفی بتواند از بروز آن ممانعت کند.
علي ايحال با توجه به اينكه رانش زمين در مقايسه با فرسايش خاك و سيلاب‌هاي ويرانگر كمتر بر روي اين كره خاكي اتفاق مي‌افتد لذا موضوع جلوگيري از اين دو عامل مخرب اخیركه هر ساله استمرار داشته و مناطق مختلف كشاورزي، روستايي و شهري را تحت تأثير قرار مي دهد، مدنظر بوده و اقدامات اصولي براي پيشگيري از آن ها ضروري است. از این میان نقش پوشش گياهي روي زمين و تأثير آن، خصوصاً بر روي فرسايش خاك و جلوگيري از خسارت ناشي از بارندگي‌هاي ساليانه در مناطقي كه داراي بارندگي زياد بوده و يا با بارندگي‌هاي نه چندان شديد دچار آسيب مي‌شوند باید مورد توجه جدی قرار گيرد.
استان گيلان پر باران‌ترین منطقه در كشور بدلیل وجود پوشش جنگل و باغ‌های متراکم چای بر روی کوهپایه‌ها و دامنه‌های پر شیب توانسته از تشکیل رواناب‌های سطحی و بروز سیلاب و ایجاد فرسایش و خسارت‌های ناشی از آن جلوگیری کند. مشاهدات و تجارب نشان می‌دهد که خسارت مربوط به بارندگي‌ها در مناطق كوهپايه‌اي كه داراي باغات چاي مي‌باشد كمتر از سایر محصولات کشاورزی و باغی است. چرا که وجود باغات چاي همانند جنگل در مناطق كوهپايه و شيب‌دار بدليل داشتن تاج چتری، گسترش و تراکم زیاد، به هنگام بارندگي‌های شديد از برخورد مستقيم قطرات باران بر روي زمين جلوگيري کرده و بواسطه عمق نفوذ ريشه‌اي كه دارند خاك‌هاي حاصلخيز را از فرسايش شدید، تا حد قابل قبولي حفظ می‌نمايند.
بدين منظور نیاز است تا مسئولين استاني و كشوري براي حفظ باغات چاي در مناطق كوهپايه‌اي، حاشيه روستاها و شهر اهتمام بیشتری بورزند. چرا که بدليل مشكلات اقتصادي و معيشتي چايكاران، ارزش روز افزون قيمت زمين در استان گيلان، هزينه‌هاي بالاي نگهداري باغات چاي و... خطر رهاسازي يا تغيير كاربري باغات چاي را بسيار بالا برده و عواقب آن خسارت‌هاي ناگوار ناشي از آبهاي جاري و خطرهاي فرسايشي خاك هاي حاضلخيز مي باشد. لذا انتظار آنست علاوه بر حفظ شرايط موجود و افزايش توليد محصول چاي (افزايش توليد در واحد سطح و توسعه سطح زير كشت) به منظور پايداري اشتغال در اين صنعت كه نقش استراتژي در منطقه و كشور دارد ابعاد اجتماعي، فرهنگي و سياسي آن نيز مدنظر قرار گيرد.
منبع :
سازمان چای کشور
نویسنده :
مهندس گودرز خردادپور