چای درختچه­ ای دائمی و همیشه‌سبز است که از محصولات راهبردی در کشورمان به حساب می ­آید. چایی که مصرف می­ شود از برگ­های این گیاه بدست می آید. برگ، اندام اصلی تولید غذا در بوته‌های چای است. بیش از 70 درصد برگ چای را آب و بقیه آن را ماده خشک تشکیل می‌دهد. برای تولید چای باکیفیت باید تنها از شاخساره‌های فوقانی این گیاه شامل یک غنچه (جوانه) به همراه دو تا سه برگ استفاده ‌شود. از هر 100 کیلوگرم برگ سبز چای به طور میانگین22/5 کیلوگرم چای خشک به دست می‌آید.

در برگ‌چینی مطلوب توجه به کیفیت برگ، رعایت استاندارد برگ‌چینی، شدت برگ چینی و دور برگ چینی (مدت زمان لازم برای این که قسمت اعظم شاخساره‌های باقیمانده از دور قبل مجددا آماده برداشت شوند) اهمیت ویژه‌ای دارد. برای بدست آوردن بیشترین عملکرد و نیز یک محصول باکیفیت بالا، لازم است که در برداشت به تعداد برگ‌ها، طول ساقه و لطافت برگ کاملاً دقت شود. به طور کلی برگ‌چینی باعث جداکردن شاخساره‌های فوقانی گیاه چای می‌شود بنابراین در کنار برداشت چای بایستی به حفظ قدرت باردهی گیاه توجه کرد.

ارتفاع بوته‌های چای در اکثر باغات شمال 40 تا 50 سانتی‌متر است. البته کارشناسان، ارتفاع 55 تا 60 سانتی­متر را برای برداشت مناسب­تر می­دانند. در یک برداشت مطلوب و باکیفیت با توجه به دور برگ‌چینی  باید یک تا دو برگ مغذی را روی بوته‌ها باقی گذاشت. ترکیبات شیمیایی چای شامل پلی فنل‌ها (کاتچین­ها و فلاوونوئیدها)، آلکالوئیدها (کافئین، تئوروبین، تئوفیلین و غیره)، روغن­ های فرار، پلی­ ساکاریدها، آمینواسیدها، چربی‌ها، ویتامین‌ها به خصوص ویتامین ث، عناصر معدنی مثل آلومنیوم، فلوئور، منگنز و غیره می­ گردد. پلی­ فنل­ ها با دارا بودن خواص آنتی‌اکسیدانی مسئول خصوصیات سلامت‌بخشی چای هستند. فلاوونوئیدها اثرات آنتی ­اکسیدانی، ضد حساسیتی و ضد میکروبی دارند. مقدار غلظت ترکیباتی که سبب بالارفتن کیفیت چای تولیدی می‌گردند در غنچه و برگ اول و دوم بیشتر است.

شاخساره­ی در حال رشد چای، دارای بیشترین مقدار مواد لازم برای تهیه چای خشک با کیفیت است؛ به طوری که بیشترین مقدار این مواد در جوانه­ها وجود داشته و به تدریج با رسیدن به برگ‌های مسن، مقدار آن کاهش می‌یابد. در ساقه‌ها، مقدار این مواد در کمترین میزان خود قرار دارد.

بهتر است سطح برداشت (برگ‌چینی) مسطح، یکنواخت و بدون فاصله باشد تا عملیات برداشت خصوصا با ماشین‌آلات که بسیار حائز اهمیت است به راحتی انجام پذیرد. استفاده از ماشین‌آلات برداشت در طول چند سال و با بوته‌سازی مناسب باغات چای می‌تواند هزینه‌های تولید را کاهش و کیفیت برگ‌چینی را افزایش دهد.

در برگ چینی انتخابی که با دست انجام می‌شود استاندارد برگ‌چینی به دلیل انتخاب شاخساره های مناسب بصورت کامل رعایت می‌شود. اما در برگ‌چینی غیرانتخابی که بوسیله ابزارهایی از قبیل قیچی، موتورهای برداشت تک نفره و دونفره و …انجام می‌شود بایستی فرم‌دهی و مرتب کردن بوته‌های چای برای برداشت مکانیکی انجام شده باشد تا برگ­های نامطلوب داخل محصول برداشت شده نگردند.

منبع : سازمان چای کشور

نویسنده : دکتر سید محسن سنجری، دکتر محمدجواد گل محمدی

برچسب ها : سازمان چای کشور مهندس حبیب جهانساز